بالاخره صاحبان جایگاه‌های سوخت پولدارند یا زیان‌ده؟
نان و بنزین
مصاحبه دکتر رئیسی فرد با روزنامه همشهری در تاریخ 19 شهریور 1397
تا حالا به داشتن یک جایگاه سوخت فکر کرده‌اید؟ روزانه هزاران نفر در ایران به پمپ بنزین می‌روند. از کم‌فروشی‌ها گلایه دارند و احتمالا با خود فکر می‌کنند چه درآمد خوبی عاید صاحبان این جایگاه‌های بزرگ می‌شود؛ جایگاه‌هایی که ظاهرا هیچ زحمتی هم برای کسب درآمد نمی‌کشند و صرفا بنزین و گاز می‌فروشند! اما آیا واقعا داشتن یک جایگاه سوخت، آدم را پولدار می‌کند؟ از طرف دیگر، مصرف بنزین ایرانی‌ها روزبه‌روز افزایش پیدا می‌کند. با این اوصاف چرا مدام از گوشه و کنار می‌شنویم که جایگاه‌های سوخت، زیان‌ده شده‌اند؟
با ناصر رئیسی فرد- رئیس انجمن صنفی جایگاه‌داران سوخت- برای پیدا کردن پاسخ پرسش‌هایمان به گفت‌و‌گو نشستیم. او که خودش از جایگاه‌داران قدیمی ایران است، می‌گوید:« جایگاه‌های سوخت کارمزدبگیر هستند. شما هیچ صنفی را پیدا نمی‌کنید که سهم صاحب صنف 5/3درصد باشد. جایگاه‌های سوخت به ازای ارائه هر لیتر بنزین تنها 35تومان سود ناخالص عایدشان می‌شود که از این 35تومان باید حقوق کارگر، هزینه استهلاک، نگهداری جایگاه و… را پرداخت کنند. تمامی جایگاه‌ها براساس الگوهای تجاری زیان‌ده هستند».
او بر این باور است که جایگاه‌های کوچک‌تر رو به ورشکستگی قرار دارند و جایگاه‌های بزرگ‌تر هم شاید روی هم‌رفته سودده باشند، اما بازگشت سرمایه آنها سال‌ها زمان می‌برد. مثلا در کلانشهر تهران، سرمایه‌گذار فقط 30میلیارد تومان پول خرید هزار متر زمین پرداخت کرده و در برابر این سرمایه، سود کمی دریافت می‌کند.
رئیسی‌فرد به‌عنوان یک جایگاه‌دار قدیمی می‌گوید: «امروز متقاضیان جایگاه‌داری سراغ زمین‌های ارزان می‌روند که سرمایه اولیه آنها بعد از 5 تا10سال برگردد؛ چرا که در شهرهای کوچک یا جاده‌ها بهره‌برداری از زمین کمتر دردسر دارد». اما یک جایگاه سوخت به‌طور میانگین چقدر درآمد دارد؟ رئیسی‌فرد می‌گوید: «به‌طور میانگین در تهران، تعداد محدودی جایگاه داریم که روزانه 150هزار لیتر بنزین می‌فروشند اما به‌طور متوسط هر جایگاه بین 60تا 70هزار لیتر فروش بنزین دارد. البته در شهرستان‌ها جایگاه‌های سوختی داریم که روزی هزار لیتر یا حتی کمتر، فروش بنزین دارند که این رقم واقعا عدد پایینی است و توجیه اقتصادی برای ادامه کار ندارد». با این اوصاف اگر یک جایگاه به‌طور میانگین، 65هزار لیتر بنزین بفروشد، با احتساب 5/3درصد سهم سود آن و قیمت کنونی بنزین، ماهانه حدود 70میلیون تومان درآمد ناخالص دارد؛ درآمدی که رئیسی‌فرد می‌گوید که درصد بالایی از آن صرف تأمین هزینه 3شیفت کارگر (هر جایگاه به حداقل 16کارگر نیاز دارد)، استهلاک، برق و آب، عوارض شهرداری، مالیات دولت و… می‌شود. آسیب‌های شغلی جایگاه‌داران سوخت هم در نوع خود قابل توجه است.
رئیسی‌فرد از سیستم‌های نگهداری متفاوت جایگاه‌ها، تعداد زیاد ارباب‌رجوع که گاهی به 5هزار بار در روز می‌رسد و عدم بازگشت سرمایه اشاره می‌کند و می‌گوید: «فارغ از مشکلات تنفسی، بهداشتی و… که یک جایگاه‌دار و کارگرانش با آن مواجه‌اند، یک جایگاه‌دار شبانه‌روز درگیر است و هرگز آرامش ندارد».
آیا تاسیس یک رستوران شما را پولدار می‌کند؟
نان همیشه در روغن
نگاه یک رستوران‌دار: درگیری با قیمت‌های مواداولیه، حفظ کیفیت و از دست ندادن همزمان مشتری، کار آسانی نیست
آوین آزادی
هر جای خیابان‌های شهر که ایستاده باشید، کافی است سر بچرخانید؛ یک رستوران یا فست‌فودی یا پشت سر شماست یا جلوی روی‌تان. دخل‌های پر از اسکناس و رونق رستوران‌داری این روزها همه را وسوسه کرده.
درآمد رستوران‌ها بسته به نوع‌شان فرق می‌کند؛ یک تفاوت عرش تا فرشی! اما چیزی که در این میان معمولا ثابت است، سوددهی است. صاحبان رستوران‌ها، با هر منوی قیمتی، اگر کارشان را درست انجام دهند، نان‌شان در روغن است. مهدی، صاحب یک فست‌فود محبوب در شرق تهران است. او می‌گوید: همه‌‌چیز بستگی به فروش شما دارد. اگر رستورانی روزی 30 الی 50غذا نفروشد یا اگر روی هر غذا درصد متعارفی (حداقل 30درصد) سود نکند، کار و کاسبی‌اش نمی‌چرخد. همه فکر می‌کنند رستوران داشتن آسان است اما اداره درست یک رستوران و کسب سود خوب از آن، کار هر کسی نیست. شما به محض اینکه به‌خاطر افزایش قیمت مواداولیه، غذاهای رستوران خود را گران‌تر کنی یا از کیفیت آنها کم کنی، مشتری ات را از دست می‌دهی.
او ترجیح می‌دهد که درباره میزان فروش واحد خود چیزی نگوید اما درباره فروش یکی از رستوران‌ها در منطقه 6تهران اطلاعاتی دارد که در اختیار ما می‌گذارد؛ «ما روزی نهایتا 70پرس غذا می‌فروشیم اما می‌شناسم رستوران‌داری را که به قول خودش 150پرس به طور میانگین در روز فروش دارد و هر شب بین 5تا 8میلیون تومان دخل می‌زند. البته این پول ناخالص است و هزینه‌های جانبی در صنف ما بسیار است. از هزینه آب، برق و مواد شوینده گرفته تا مواد غذایی که مدام باید تازه تهیه شوند و کارگر‌ها و پرسنلی که حقوق آنها گاهی دوبرابر عرف جامعه است؛ چرا که تقریبا دو شیفت کار می‌کنند. از طرفی شاید رستوران‌دارها ساعتی در روز برای خودشان باشد اما فست‌فودی‌ها اگر بخواهند دل به‌کار بدهند باید روزی حداقل 13ساعت کار کنند.»
با این حساب، اگر 50درصد دخل یک روز یک رستوران‌دار صرف هزینه‌های جانبی شود و این رستوران‌دار نه 8میلیون بلکه حتی 3میلیون تومان در روز درآمد ناخالص داشته باشد، با احتساب 1/5میلیون تومان سود در روز، نانش در روغن است.
البته بررسی‌ها نشان می‌دهد که درآمد خالص روزانه رستوران‌ها یا فست‌فودهای کم رونق‌تر، بسیار کمتر است و گاهی به 200هزار تومان در روز می‌رسد.
حرفه: رستون‌داری
درآمد: بین 6تا 120میلیون تومان درماه
ساعت کار: دارد
دوری از خانه: ندارد
آسیب و سختی کار: دارد
ضریب سختی کار: 70درصد
منبع : منبع روزنامه همشهری
